Küf, dünya üzerindeki tür sayısı 1,5 milyonu aşan mantarların bir üyesidir ve üyesi olduğu mantar familyasında en çok rastlanan mantar türüdür. Öyle ki insan vücudunda, evlerde ve hatta soluduğumuz havada dahi küf mantarına rastlanır.Mantarlar familyası soframıza gelen mantardan tutun da duvarımızdaki ekmeğimizdeki küf mantarına kadar çok geniş bir ailenin genel adıdır. Bitkiler gibi sinir sistemleri yoktur ve hayvanlar gibi beslenme sistemine sahiptir. Küf mantarı bitki gibi ürer ama hayvanlar gibi beslenir; yani küf mantarları sporla çoğalır ama yemek konusunda bitkiler gibi kendi besinlerini üretemedikleri için hayvan gibi dışarıdan besine muhtaçtır. Bu besin de insan derisi, bitkiler, gıdalar; kısaca nem olan her şeydir. O yüzden ekmeğimiz dışarıda bir iki gün kalınca oluşan küf ya da duvarımızda, halı altlarımızda meydana gelen küf; sürekli dolaşım halindedir.
Küf Nedir, Nasıl Oluşur?
Küf, her yerde meydana gelebilir ama genelde yayıldıkları alanları severler. Gıda maddelerinde, gıdadaki besinleri almak için dururular ama halı, duvar, koltuk, nemli çamaşır gibi yerlerde çoğalmak ve barınmak için kalırlar.Gıda maddelerinde küf oluşumun en önemli nedeni gıdanın sıcak ve nemli bir ortamda kalmasıdır. Sebze, meyve, et – balık ya da yemek grubu fark etmeksizin mantar genelde sıcak ve nemli ortamda üreme alanı bulur. Buna karşın sebzeler yıkanıp tam kurutmadan buzdolabına konulduğunda küf meydana gelebilir. Bu da en güvenli ve steril olduğunu düşündüğümüz buzdolaplarının da bir küf yuvası olduğunun kanıtıdır. Küf, sonuçta insan ve pek çok hayvandan daha eskiden beri dünyada varlık göstermiş, göstermektedir. Hal böyle olunca küfsüz bir ortam söz konusu dahi değildir. En iyi ihtimalle, zararsız küflerden bahsedilebilir ki bu da zaten evlere gelen, gıdalara yerleşen küfler demektir.
Küfün Zararları ve Yararları
1,5 milyon gibi önemli bir tür ailesine sahip olan mantarların elbette hepsi zararlı değildir. Yoğurtları, peynirleri mayalayan da bir küftür. Ayrıca küfler, ilaç, özellikle penisilin yapımında, en önemli maddedir. Mantar da bir küftür ki mantar her türlü beslenme zincirindeki en önemli besinlerdendir. Küf, bazı özel peynirlerin de oluşumunu sağlar ve bu peynirlerin özellikle küfle yenmesi bizzat tıp otoritelerince tavsiye edilir. Gıdalardaki küfler, istenilerek kullanıldığında sağlıklı hatta gereklidir ama evinize, ofisinize ya da deponuza gelen davetsiz misafirler için aynı durum söz konusu değildir. Küf, yapılardaki duvarlarda, zeminlerde, çamaşırlarda, hemzemin denilen yapılarda, banyo – tuvalet – mutfak eşyalarında görülebilir. Küfün varlığı ve kolonileşmesi, burada nemin olduğuna kanıttır. Küfün, yapıyı yaşam alanı edinmesi sürekli spor salması anlamına gelir.
Bu durumda küfün şu etkileri, insan ve yapı sağlığını olumsuz yönde etkiler:
- Küfün duvarda olması, daha sonra koltuklara, eşyalara sirayet etmesi demektir.
- Küf, kolayca insan cildine geçebilir; bu da kaşıntı, deride tahribat gibi nahoş durumlara neden olur.
- Küfün salgıladığı sporlar özellikle 0 – 7 yaş grubu için ciddi sağlık sorunlarına yol açar.
- Küfün çok ağır bir kokusu vardır. Öyle ki küf kazınsa ya da küflü alan boyansa bile koku çıkmaz. Bu bakımdan küf kokusu, küfün en zararlı, en kalıcı ve en çok bilinen zararıdır.
Küf Kokusunun Oluşumu
Küf kokusunun diğer bir adı rutubet kokusudur. Rutubet kokusu, küfün üreme sisteminin çalışması ve sürekli olarak aktif kalmasının bir sonucudur. Duvardaki ya da herhangi bir alandaki küfleri, eğer bir mikroskop yardımıyla görebilseydiniz sürekli tozuttuklarını, aşağı ya da yanlara doğru uçuştuklarını görürdünüz. Bu bakımdan, küf kokusu denilen koku küfün kendisidir. Küf, yiyeceklere geldiğinde kokuya neden olmaz. Gıda maddelerinde küfün ilk amacı beslenmek olduğu için sadece ayrıştırma görevini yapar. Durum, yapılarda değişir. Yapılardaki neme gelen küf, kokusunu sadece duvara değil, yapıdaki her eşyaya, her gıdaya hatta saçlara kadar sindirir.
Küf ve Nem İlişkisi
Küf kokusunu kalıcı hale getiren nemdir. Nemli herhangi bir alan küf oluşumuna davetiye çıkarır. Öyle ki evde olunmadığında, nemli çamaşırlar dahi çok ama çok kısa bir süre sonra küf tutmaya başlar. Yerler silinip kurutulmadan ya da kuruması beklenmeden halı serilirse birkaç güne halı diplerinde, uca yakın yerlerde küf oluştuğu gözlemlenir. Bu durum en çok suyun bol olduğu mutfak, banyo ve tuvaletlerde görünür. Banyo ve tuvalet paspaslarının altı, banyo sürekli kurutulmazsa küf tutar; küf maalesef yanında kokuyu da getirir.
Küf ve Küf Kokusu Nasıl Yok Edilir?
Küfü yok etmek demek kokuyu da yok etmek anlamına gelmemektedir. Küf, havada asılı duran sporlar salgılar; bu sporlar yeni küfler üreterek koltuğa, kanepeye, depo ise ürünlere, hatta kağıtlara kısacası alandaki her yere yayılır. Küfün kaynağını kurutmak, koku kaldıkça onlara yeniden yuva yapmaya zaman tanımak demektir. Boyama, kazıma gibi yöntemler küf üzerinde kalıcı bir etki bırakmaz. Öyle ki pek çok biyoloğun da araştırmasında belirttiği gibi küfün etki alanı göründüğünden daha derindir. Küflü alanı mala ile kazımak bu bakımdan bir seçenek değildir. Alanı kurtarmak yerine küfü ve küf kokusunu tamamen yok eden bir yönteme ihtiyaç vardır. Söz konusu yöntem, son zamanlarda sıkça tercih edilen, üzerine onlarca makale ve tez yazılan ozon ile temizliktir. Ozon, şu ana kadar insan sağlığına hiç kötü etkisi saptanmayan tek dezenfektandır. Buna en iyi örnek ozonun, suyun dezenfeksiyonu için dahi kullanılmasıdır.
Ozonla Temizliğin Küf Üzerindeki Etkisi
Ozon, üç oksijenden meydana gelen, son zamanların dezenfektan devrimi olarak adlandırılan doğal bir üründür. Bu bakımdan, ev, ofis ve araç temizliğinde en çok kullanılan temizleme yöntemidir. Ama asıl etkisi, kötü kokular ve rutubet üzerinedir. Ozon, diğer dezenfektan yöntemlerinden farklı olarak çok kuvvetlidir. Öyle ki ozon uygulanan yerde canlı bir organizma kalma olasılığı sıfıra yakındır. Bu gaz, mikrop, bakteri, virüs, mantar ya da küf mantarı fark etmeksizin tüm mikroorganizmaları yok eder. Etki alanının büyüklüğü ya da ortamın çeşidi ozon gazının etkisini azaltmaz; sadece ozon miktarını artırılır. Bu bakımdan da steril bir ortam oluşmasına olanak sağlar.
Ozonun küflü alana uygulama adımları şu şekildedir:
- Ozon gazı ve özel ozon gazı makinesi uzman ekiplerce dikkatli bir şekilde taşınarak getirilir.
- Uygulama alanı keşfedilir.
- Keşfin ardından uygulama alanı için gereken ozon miktarı ayarlanır.
- Ozon, ısı yardımıyla alana yayılması için hazırlanır.
- Tüm hazırlık işlemi sonrası ozon, özellikle küflü olan kısma olacak şekilde, uygulanır.
Ozon, sıcaklıkla ters orantılı bir şekilde işler. Ortam sıcaklığında istemeden bekletilse bile sterilize edeceği bir virüs ya da mantar yoksa bozulup oksijene dönüşmeye başlar. Bu yüzden ozon, temizliğin hemen öncesi üretilmeli ve çok bekletilmeden kullanılmalıdır. Genelde yedek de bulundurulamadığı için ozon uygulaması, mutlaka alanında tecrübe kazanmış, bu işi profesyonel şekilde yapan kişi ya da kişilerce yapılmalıdır. Doğru uygulandığında ozon, küflerde yüzde yüze yakın bir yok olma sağlar. Böylelikle küf ve onunla gelen küf kokusu son bulur. Küfün, geri gelmemesi için ortama dikkat edildiğinde ozonla temizlenen yerde bir daha küf oluşumu yaşanmaz.
